Dakloze ex-militair Lars is wanhoop nabij en had geladen pistool in zijn mond: ‘Ze doen alsof ik niet besta’

AD | Massagraven in Kosovo en dezelfde geur rond slachtoffers van vlucht MH17. De gruwelijkheden van toen zijn nooit weggegaan uit het hoofd van veteraan Lars, die met ernstige psychische klachten op straat staat. Hij wil wanhopig graag een huis in Utrecht, het zou zijn redding zijn. ,,Ze doen niets, alsof ik niet besta.”

Haarlem en Utrecht zetten veteraan met PTSS in de kou

De verantwoordelijkheid voor de huisvesting van veteranen ligt in veel gevallen bij gemeenten. Dat gaat in de veel gevallen niet goed. Men is onvoldoende doordrongen van de verplichting en van de problematiek rondom posttraumatische stressstoornis (PTSS). In mijn praktijk kom ik daardoor regelmatig schrijnende situaties tegen. Zo ook bij veteraan Karel, die aan PTSS lijdt.

Foto: het verblijf van Karel

Als 20-jarige militair zag Karel de massagraven in voormalig Joegoslavië. Beelden die nog steeds op zijn netvlies staan gebrand. Ook ruikt hij de geur nog. Hij voelt zich schuldig en kan geen aansluiting vinden in de maatschappij. Elke nacht spookt het. Dan is hij weer terug in Joegoslavië. Dan dringen de beelden van de massagraven zich aan hem op. Karel heeft meerdere traumatische ervaringen gehad, maar de massagraven zijn hem het meest bijgebleven.

Poeder, schimmel en verwaarlozing 

Karel werkt aanvankelijk nog bij Defensie en zit ‘intern’. In 2016 gaat het helemaal mis. Hij wordt ziek met psychische klachten. Hij krijgt last van zijn geweten. Het schuldgevoel, de angst en de schaamte van Karel zijn zo erg, dat hij zich opsluit op zijn kamer. Hij is bang en durft niet meer naar buiten. Drie jaar verblijft hij in een kamer op een kazerne. In eenzaamheid. Hij eet alleen poeder dat hij met koud water aanlengt, want een magnetron mag hij niet op zijn kamer hebben. Toen de corona uitbrak ging hij in zijn auto slapen vlakbij de wacht. Anders voelde hij zich niet veilig. Zijn kamer op de kazerne raakte hij kwijt, toen hij ontslag kreeg.

Karel wordt aan zijn lot overgelaten en er is niemand die zich om hem bekommert. Hij komt op straat  te staan en vindt uiteindelijk een slooppand waar hij zijn intrek neemt. Het slooppand heeft geen verwarming en alleen koud water. De schimmel staat op de muren. Karel eet nog steeds alleen poeder. Poeder heeft voor hem het voordeel dat hij de deur niet meer uit hoeft. Hij kan het simpelweg bestellen bij een postorderbedrijf.

Urgentie

Op 23 maart 2021 wordt het pand waar Karel in verblijft gesloopt. Hij wordt dan dakloos. Al sinds 2016 probeert Karel een urgentie te krijgen bij de gemeente Utrecht. Utrecht is aanvankelijk van mening dat zij geen verplichting hebben ten aanzien van veteranen en bovendien meent de gemeente Utrecht dat de situatie van Karel niet schrijnend genoeg is. In 2020 – nadat hij de kazerne moest verlaten – vroeg Karel opnieuw een urgentie aan bij de gemeente Utrecht. Maar verwijst naar Haarlem. Volgens de gemeente Utrecht zou Haarlem verantwoordelijk zijn voor Karel, omdat hij nu staat ingeschreven op het adres van het slooppand. Haarlem daarentegen wijst naar Utrecht. Maar Haarlem is ook van mening dat er geen reden is om de hardheidsclausule toe te passen, omdat zij van mening is dat er geen sprake is van een schrijnende situatie.

Karel zit nu in de situatie dat Utrecht stelt dat Haarlem verantwoordelijk is en dat Haarlem stelt dat Utrecht verantwoordelijk is. Nu gebeurt dat wel vaker, maar saillant detail is dat beide gemeenten de bevoegdheid hebben gemandateerd aan dezelfde stichting.

Zelfmoord is geen optie

Karel vraagt zich vaak af waar hij het allemaal voor doet. Jarenlang speelt hij met de gedachte er uit te stappen. Zelfmoord te plegen. Hij stopte regelmatig een pistool in zijn mond en speelt dan met de trekker. Een soort tic. Maar hij is bang. Bang omdat zijn kinderen dan geen vader meer hebben. Zijn kinderen ziet hij al jaren niet meer. Hij kan zich niet bij hen vertonen hij schaamt zich daar te veel voor. Ooit hoopt hij zijn kinderen weer te zien. Zelfmoord is dus geen optie en hij moet in de buurt van zijn kinderen blijven wonen, omdat hij hoopt zo ooit zijn kinderen weer te zien…

 

Het verhaal is authentiek, maar Karel is niet de echte naam van de veteraan.

 

 

Bespuugd, geslagen, bedreigd en gekrabd. ‘Hoort bij het werk op zedenafdeling’, kregen medewerkers tbs-kliniek Balkbrug te horen

Dagblad van het Noorden | Alma Tieks uit Hoogeveen werd bedreigd, gestalkt en kreeg kokend heet vet over zich heen gegoten tijdens haar werk bij TBS-kliniek Veldzicht in Balkbrug. Ze lijdt aan posttraumatische stress stoornis (PTSS). Het komt door haar werk, zegt zij. Maar justitie, haar oud-werkgever, onderkent dat niet.

Door: Bas van Sluis
,,Medisch ontkennen we de PTSS van mevrouw Tieks niet, maar of wij juridisch als werkgever aansprakelijk zijn, is een heel andere kwestie”, gaf de jurist namens de minister van Justitie en Veiligheid dinsdag aan in de rechtbank van Groningen.

In die rechtbank stond de zaak op de rol tussen Alma Tieks uit Hoogeveen en tbs-kliniek Veldzicht in Balkbrug. Tieks werkt er inmiddels niet meer, maar heeft haar oud-werkgever (feitelijk het ministerie van Justitie en Veiligheid) wel gedaagd. Tieks is gekort op haar salaris vanwege arbeidsongeschiktheid en wil dat rechtgezet hebben.

 

Beroepsincident of niet?

Volgens Tieks is er sprake van een beroepsincident dat ze opliep door haar werk in de tbs-kliniek. ,,Ik wil graag erkenning. Ik heb dingen meegemaakt in de kliniek waardoor ik PTSS heb. Dat is ook officieel gediagnosticeerd.”

Maar het ministerie ziet het causale verband tussen het werk in de tbs-kliniek Veldzicht en de PTSS niet. Volgens het departement is Tieks arbeidsongeschikt geraakt door een auto-ongeluk dat Tieks had in 2013.

Centrum voor Transculturele Psychiatrie Veldzicht in Balkbrug was tot 1 januari 2016 een forensisch psychiatrisch centrum (FPC), oftewel een tbs-kliniek. Tieks werkte daar van 1 februari 1999 tot 1 oktober 2019. Volgens haar werkte ze in een gevaarlijke en risicovolle omgeving.

Volgens jurist Ferre van de Nadort uit Beilen, die Tieks bijstaat, zijn er zo’n 16 incidenten waarbij zijn cliënt betrokken is geweest. ,,Ze is herhaaldelijk met de dood bedreigd. Een van de tbs’ers, een grote man die leek op de acteur uit de Green Mile, stalkte haar en fantaseerde hardop over seks met mijn cliënt. Hij vertelde iedereen hoe hij masturbeerde met haar in zijn hoofd. Deze man heeft meerdere vrouwen verkracht en mishandeld.”

Ook noemde Van de Nadort hoe een cliënt, die zichzelf in brand had gestoken, op Tieks was afgerend en haar vastgreep. ,,Ze heeft een suïcide meegemaakt en is zelf slachtoffer geworden van geweld.” Tieks werd in 2009 door een cliënt, ze werkte op de zedenafdeling van de TBS-kliniek, plotseling overgoten met gloeiend heet bakvet. Tegen finale kwijting kreeg ze 6500 euro. ,,Een schijntje als je bedenkt dat mede door dit incident de PTSS is ontstaan”, zei Van de Nadort.

Maar volgens de jurist van het ministerie was er geen sprake van buitensporige werkomstandigheden. ,,Er werkten heel veel mensen onder dezelfde omstandigheden en die kregen geen PTSS. Er waren ook andere collega’s aanwezig bij de man die zichzelf in brand stak. De ene mens is toch gevoeliger dan de andere.”

 

Lange lijst aan misstanden

Het was ontluisterend om dinsdagochtend te horen in de rechtbank van Groningen wat er allemaal achter de muren van de zedenafdeling van de voormalige TBS-kliniek gebeurde. Twee opgeroepen getuigen – net zoals Tieks ook oud-medewerkers – schetsen een verontrustend beeld van de kliniek. Ze vertelden dat er eigenlijk niks gedaan werd met een lange lijst aan misstanden. Geregeld was er onderbezetting.

Bedreigingen of geweld tegen het personeel was ‘part of the job’. Daar moet je niet over klagen. ,,Dat was wel wat je kreeg te horen”, zei een vrouwelijke collega uit Emmen tegen de rechtbank. ,,Je werd uitgescholden, bedreigd, bespuugd, geslagen en gekrabd.” Volgens hen was er vrijwel om de week wel een incident. En die werden ook nog weggemoffeld onder het mom van ‘het hoort er gewoon bij’. ,,Als je stappen wilde ondernemen, werd je gezien als lastig.”

Het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt dat Tieks, op het bak-vet-incident, nooit een melding heeft gedaan. Zij wees op gesprekken met de vertrouwenspersoon, maar die zijn verwijderd… Dus wat het ministerie betreft kan niet worden bewezen dat die er ook echt zijn geweest.

Sowieso was het meldsysteem voor incidenten allesbehalve onfeilbaar, bleek wel tijdens de zitting. Tot 2012 moesten incidenten gemeld worden bij het secretariaat. ,,Die voerde dat dan in in word of excel”, zei een medewerker van het ministerie tegen de rechter. Meldingen van zelfmoord, geweld en brandstichting zouden allemaal worden geregistreerd. ,,Maar niet wie er bij betrokken zijn geweest”, moest de ambtenaar van justitie erkennen. Van de Nadort: ,,En dus was er geen mogelijkheid om nazorg te bieden.”

Naar het artikel in het Dagblad van het Noorden

Alma (50) werd in tbs-kliniek overgoten met bakvet: ’Ruik de geur van verbrand vlees nog’

Telegraaf – Alma Tieks (50) uit Hoogeveen heeft het posttraumatische stress syndroom (PTSS). Ze werd uitgescholden, bedreigd en overgoten met kokend heet bakvet in de toenmalige tbs-kliniek Veldzicht in Balkbrug. ,,Justitie erkent niet dat de PTSS komt door het werken in de kliniek.” Er komt een nieuwe rechtszaak over.

Het ministerie van Veiligheid en Justitie erkent de oorsprong van hun ex-medewerker stoornis tot op heden niet. Binnenkort zal een rechtszaak dienen, vertelt jurist Ferre van de Nadort uit Beilen. Hij staat Tieks en anderen bij in hun strijd voor erkenning. ,,Als je als ministerie niet erkent dat je door het werk in een tbs-kliniek geen PTSS kan krijgen, dan erken je überhaupt het probleem niet. En dan neem je ook geen goede maatregelen voor je werknemers”, vindt Van de Nadort.

Volgens de jurist zijn de zaken zoals die van Alma Tieks schrijnend. ,,Een van hen heeft zo veel narigheid meegemaakt als werknemer in de tbs-kliniek en vindt dat het leven niet meer genoeg biedt. Dat is zo verdrietig om te horen.”

Lees het hele artikel: https://www.telegraaf.nl/nieuws/118850735/alma-50-werd-in-tbs-kliniek-overgoten-met-bakvet-ruik-de-geur-van-verbrand-vlees-nog

Traumatisch ten onder in de Defensie-bureaucratie

Getraumatiseerde veteranen moeten vaak vele jaren wachten voordat hun schadeclaims zijn afgehandeld door het ministerie van defensie. De Nationale Ombudsman wil nu de onderste steen boven.

Quarree (55) ging twee keer op missie, in 2011 naar Afghanistan en in 2015 naar Mali. “In Afghanistan heb ik waarschijnlijk al PTSS opgelopen. Ik was gestationeerd op de luchtmachtbasis in Kandahar, waar ik vooral moest patrouilleren. Het was heftig daar. In de vier maanden dat ik er zat waren er rond de zestig raketaanvallen. Eentje plofte op 150 meter van mij neer.”

“Pas na mijn uitzending naar Mali in 2015 merkte ik dat het mis was”, zegt Quarree, die korporaal der eerste klasse-reservist was bij de luchtmacht en van beroep activiteitenbegeleider. “Ik kon de draad niet meer oppakken en raakte de weg compleet kwijt. Ik kreeg dissociaties, hoorde soms raketten op me afkomen en dook dan weg onder het bed. Mijn vrouw zei: ‘Wat doe jij nou?’”

Haastklus liep mis

Ook beroepsmilitair Mark Huijbregts (40), eerste luitenant bij de landmacht, maakte een traumatische gebeurtenis mee. Eind 2015 tijdens een uitzending naar Noord-Irak werd hij met enkele maten opgepakt door Koerdische strijders, toen ze voor een haastklus even buiten de basis waren. Ze werden onder schot gehouden, weggevoerd en meer dan zes uur gevangengezet. Uiteindelijk liep het goed af, maar de bedreigende gijzelingssituatie veranderde zijn leven ingrijpend.

De ervaring bleek zo traumatisch dat die hem PTSS opleverde, al realiseerde Huijbregts zich dat later pas. “Ik kreeg nachtmerries, ging steeds meer drinken om mezelf te verdoven en heb meer dan een jaar lopen aanklooien. Ik wist niet wat er aan de hand was. Na de missie was er geen leidinggevende die vroeg hoe het met me ging, ook al wisten ze allemaal wat er was gebeurd. Ik voelde me heel erg alleen staan”, vertelt hij. “De arts van Defensie dacht eerst dat ik een burn-out had. Ik ben twee jaar bezig geweest voordat ik de diagnose PTSS kreeg.”

Huijbregts en Quarree maken deel uit van een aanzienlijke groep veteranen die gezondheidsklachten heeft overgehouden aan hun missie. Het ministerie van defensie heeft voor hen een bijzondere zorgplicht die verankerd ligt in de Veteranenwet. Het heeft een uitgebreid zorgnetwerk ingericht, maar met name bij PTSS’ers kan de erkenning voor hun medische toestand en de behandeling vele jaren duren. Als zij eenmaal uitbehandeld zijn en hun zogeheten medische eindtoestand is vastgesteld door een keuringsarts, kan de afhandeling van verzoeken om schadevergoeding of een invaliditeitspensioen vaak opnieuw jaren duren door bureaucratische procedures en juridische strijd.

‘Helemaal op’ na twaalf jaar strijden

De Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen, tevens Veteranenombudsman, begon onlangs een eigen onderzoek naar de lange duur van de behandeling van letselschadeclaims door Defensie. De afgelopen vijf jaar kreeg de ombudsman veel klachten van veteranen over de ellenlange procedures, en na de bekendmaking van het onderzoek meldden zich er nog eens twintig. De veteranen vertelden hem dat ‘van enige zorg of hulp geen sprake is’, maakten melding van ‘tegenwerking door Defensie’ of zeiden ‘na twaalf jaar strijden helemaal op’ te zijn.

“We kregen tegenstrijdige verhalen”, zegt Van Zutphen. “De veteranen zeggen: het duurt veel te lang en Defensie begrijpt ons niet. Defensie zegt soms de indruk te hebben dat de veteranen het onderste uit de kan willen. Bij zo’n opmerking denk ik dan al snel: Dat is ook terecht, want die mensen is iets ernstigs overkomen in dienst van het vaderland, dus die mogen ook het onderste uit de kan.”

Ongeveer 10 procent van de circa 110.000 Nederlandse veteranen geeft aan dat zij psychische klachten hebben gekregen door hun missie, blijkt uit onderzoek van het ministerie van defensie. Zo’n 5 procent heeft PTSS-klachten die deels goed behandelbaar zijn, en ongeveer 1 à 2 procent houdt blijvende klachten. Bij Defensie zijn de afgelopen zes jaar bijna 600 schadeclaims ingediend, waarvan een kleine 160 zijn afgehandeld en er nog 430 in behandeling zijn.

‘Te weinig keuringsartsen’

In een reactie stelt Defensie maar een handjevol klachten van veteranen te hebben gekregen over de trage afhandeling van schadeclaims. “Het beeld is dat Defensie mensen in de kou laat staan, maar dat is niet zo”, aldus een woordvoerder. “Vertragingen komen onder andere vaak doordat keuringsartsen schaars zijn, maar vorig jaar zijn er nieuwe keuringsartsen bijgekomen. Als er vertraging zit bij de afhandeling van de schadeclaims of de keuringen dan moeten we dat oplossen. We zijn dan ook benieuwd naar de aanbevelingen van de ombudsman.”

Voor zijn onderzoek stuurde de ombudsman twee weken geleden een brief met een waslijst aan vragen aan minister van defensie Ank Bijleveld, waar hij voor 18 mei antwoord op wil. Na de zomer volgt dan een ronde tafelgesprek met alle betrokken partijen over oplossingen. Kort daarop komt de ombudsman met zijn eindrapport en aanbevelingen.

Jurist Ferre van de Nadort heeft jarenlange ervaring met letselschadeclaims bij Defensie. Hij staat ruim honderd veteranen met PTSS bij in hun juridische strijd tegen het ministerie, onder wie Huijbregts en Quarree.

“Defensie heeft een heel ingewikkeld bureaucratisch systeem opgetuigd, waarin alles op papier goed geregeld lijkt maar waar in de praktijk veel hindernissen zijn voor deze veteranen”, aldus Van de Nadort. “Het kan jaren duren voordat ze de juiste behandeling krijgen. Maar ook het vaststellen van het dienstverband en de medische eindtoestand neemt  jaren in beslag. Over een medische keuring mag Defensie 180 dagen doen, maar in de praktijk kan dat wel een jaar worden. En dan krijg je een verslag van twintig pagina’s vol met fouten.”

Tijd rekken

Veteranen als Quarree en Huijbregts zeggen dat hun PTSS-klachten zijn verergerd doordat de medische afhandeling van hun zaak al jaren duurt, iets wat ze ook van andere veteranen horen. Veel veteranen met PTSS denken dat het ministerie tijd rekt in de hoop dat hun gezondheid in de loop der jaren door behandelingen verbetert, zodat er minder schadevergoeding of pensioen hoeft te worden uitgekeerd. Maar volgens Van de Nadort gaat het juist vaak slechter met hen vanwege de lange, stroperige procedures.

“Deze jongens zijn uiterst kwetsbaar. Mensen met PTSS hebben geen zelfredzaamheid meer”, zegt Van de Nadort. “Het gaat om rechtszekerheid. Deze zaken moeten sneller afgekaart worden, anders wordt het onmenselijk. Dan blijven deze veteranen veel te lang in onzekerheid over hun toekomst en dat sloopt hen. De manier waarop Defensie nu met hen omgaat vind ik stuitend. Er gaan echt levens naar de knoppen.”

“Ik heb alle behandelingen gehad, maar ik ben er slechter aan toe dan daarvoor”, zegt Huijbregts. “Je zit volle bak met stress door de onzekerheid, omdat het allemaal zo lang duurt en ik een gezin heb te onderhouden.” Hij zit thuis vaak boven in z’n eentje op een kamer, omdat hij beneden bij zijn vrouw en kinderen te veel prikkels krijgt. “Mijn huwelijk is een paar keer bijna geëindigd in een scheiding. Mijn vrouw is ook al eens een paar maanden met de kinderen het huis uit gegaan. Bij haar was er meer begrip geweest als het bij Defensie sneller was gegaan.”

Huijbregts is arbeidsongeschikt verklaard, maar zijn medische eindtoestand is nog niet vastgesteld. Hij belt regelmatig met Defensie over de voortgang, maar krijgt meestal nul op het rekest. “Je moet zelf overal achteraan. Als je dan belt waarom het zo bizar lang duurt, hoor je vaak: Jouw zaak ligt op de stapel, je moet geduld hebben.”

Hij heeft inmiddels een aanvraag ingediend voor een hulphond. “Die voelt aan wanneer bij mij de spanning oploopt en haalt me hopelijk uit deze nachtmerrie. Ik wil alleen maar rust, mijn leven weer oppakken en er zijn voor mijn gezin.”

Ruzie om niks

Bij Sietse Quarree is de medische eindtoestand inmiddels wel vastgesteld, zodat hij nu een claim kan indienen. Door zijn PTSS kreeg hij last van woedeaanvallen en zocht regelmatig ruzie buiten de deur, vaak om niets. “Ik had een verrekt kort lontje”, zegt hij met een schuldbewuste blik richting zijn vrouw Ellen.

Het hele gezin is erdoor ontwricht, vertelt zij. “Sietse is net een kookwekker. Het ene moment is hij in een goede bui, maar dat kan door de kleinste dingen omslaan en dan wil je niet weten wat hij me allemaal toewenst. Het is moeilijk leven met hem. Hij heeft totaal geen zelfreflectie meer.” Quarree knikt: “Het is heftig voor iedereen om me heen. Ik heb nu medicatie, daarmee kan ik me wat beter staande houden.”

Er wordt heel snel gegrepen naar regels, wetten en juristen, zegt Veteranenombudsman Van Zutphen. Hij denkt dat Defensie de veteranen met PTSS met meer vertrouwen en minder wantrouwen tegemoet zou moeten treden.

“Mijn pleidooi straks aan de ronde tafel zal zeker ook zijn: we moeten hele goede procedures hebben als we gaan juridiseren. Op het departement zou de mentaliteit moeten zijn dat men deze veteranen ruimhartig, vlot en met begrip ondersteunt. Eerst samen de oplossing creëren en als dat echt niet lukt dan hebben we wetboeken, rechters en juristen, maar laten we het alsjeblieft niet zover laten komen.”

Lees ook:

Unifil-veteranen keren terug naar Libanon: ‘We waren veel te jong’

Het is dit jaar veertig jaar geleden dat de eerste Nederlandse militairen naar Zuid-Libanon gingen voor de Unifil-vredesmissie, die voor velen levensbepalend is geweest. Veteranen reizen terug naar de dorpjes en bases in Libanon uit nieuwsgierigheid en om van onverwerkte trauma’s af te komen.

Ik wilde niet meer alleen met mijn vader zijn

Trauma’s waar veteranen na hun uitzending naar conflictgebieden nog mee worstelen, komen ter sprake op Veteranendag. De problemen waar familieleden mee te maken krijgen, blijven vaak onbelicht. Kinderen van veteranen zoeken steun bij elkaar. ‘We proberen het doorgeven van trauma’s naar een volgende generatie te stoppen.’

Weten wat onze specialisten in uw zaak kunnen betekenen?

Leg uw zaak aan ons voor en wij vertellen u wat wij voor u kunnen doen. Het eerste consult is gratis en vrijblijvend, zo weet u waar u aan toe bent en zit u nergens aan vast!

Neem contact op met 020-496 9735

Haarlem en Utrecht zetten veteraan met PTSS in de kou

De verantwoordelijkheid voor de huisvesting van veteranen ligt in veel gevallen bij gemeenten. Dat gaat in de veel gevallen niet goed. Men is onvoldoende doordrongen van de verplichting en van de prob...

Traumatisch ten onder in de Defensie-bureaucratie

TROUW, door: Gert Jan Rohmensen Getraumatiseerde veteranen moeten vaak vele jaren wachten voordat hun schadeclaims zijn afgehandeld door het ministerie van defensie. De Nationale Ombudsman wi...

 

1 2 3 5