Eenvandaag | Uit het nieuwe RIVM-rapport over blootstelling aan giftige chroom-6-verf staat dat medewerkers bij alle defensieonderdelen gevaar liepen. “Keer op keer blijkt dat Defensie slecht omgaat met de gezondheid van medewerkers”, zegt jurist Ferre van de Nadort.

Uit het nieuwste rapport van het RIVM blijkt dat niet alleen (oud-)defensiemedewerkers op de zogenoemde POMS-locaties (prepositioned organizational materiel storage) zijn blootgesteld aan chroom-6-verf. Blootstelling aan de giftige stof was op alle defensielocaties mogelijk. Daarom komen ook (oud-)medewerkers van deze locaties in aanmerking voor een schadevergoeding als zij ziek geworden zijn door de chroom-6. In het rapport staat dat zij niet voldoende beschermd waren.

Uitkeringsregeling uitgebreid

Demissionair staatssecretaris van Defensie Barbara Visser biedt haar excuses aan alle (oud-)medewerkers en hun nabestaanden. Ook wordt de uitkeringsregeling uitgebreid naar medewerkers op alle defensielocaties.

Visser zegt dat ze daarmee ‘het leed niet kan wegnemen’, maar dat het de bedoeling is dat de regeling laagdrempelig wordt. Ook moeten slachtoffers binnen 8 weken antwoord krijgen als ze een aanvraag indienen. Voor (oud-)medewerkers die op een van de vijf POMS-locaties werkten, komt een hogere vergoeding beschikbaar. Daarbovenop kunnen mensen nog individuele claims indienen.

Gebruik van chroom-6

Defensie gebruikt chroom-6 al sinds 1984 in verf voor tanks en ander materieel. Verf gaat dan langer mee en beschermt beter tegen roest. Al sinds 1973 weet Defensie dat verf met chroom-6 giftig is voor mensen die ermee werken. Deeltjes komen bijvoorbeeld vrij als ze de verf spuiten of schuren.

Chroom-6 kan allerlei ziektes veroorzaken als het in contact komt met de huid of wordt ingeademd. Bij langdurige blootstelling kan het verschillende soorten kanker veroorzaken of leiden tot eczeem, astma of COPD. Uit eerder onderzoek van het RIVM in 2018 bleek dat Defensie verzweeg dat chroom-6 ziekmakend was en niet voor goede beschermingsmaatregelen zorgde.

 

Niet onder de indruk

Jurist Ferre van de Nadort maakt zich sterk voor defensiemedewerkers die zijn blootgesteld aan giftige stoffen en vroeg in 2018 interne documenten van Defensie op via een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Hij is niet onder de indruk van het nieuwe RIVM-rapport: “Er staat niks nieuws in, we wisten allang dat Defensie slecht omgaat met de gezondheid van haar personeel.”

“Dit verhaal sleept zich al 20 jaar voort en het is gewoon een continuing story. We weten al sinds 2000 dat die schilderswerkplaatsen niet goed waren”, zegt Van de Nadort. Hij noemt het rapport dat ook ‘niet bevredigend’. “Hoe kun je als overheid uitleggen dat je achter de feiten aanloopt? Het is keer op keer bewezen dat Defensie niet haar voorbeeldfunctie neemt om te laten zien hoe mensen veilig kunnen werken met gevaarlijke stoffen.”

 

Bewijslast bij slachtoffer leggen

Van de Nadort hoopt dat er met dit rapport een einde komt aan de lijdensweg van de slachtoffers. “Deze mensen zijn soms al 20 of 30 jaar ziek en ze wachten nog altijd op een reactie van Defensie.”

De jurist is niet te spreken over de manier waarop Defensie nu omgaat met de uitkeringsregeling. “Wat ze nu doen, is in feite de bewijslast bij het slachtoffer leggen. Mensen die denken dat ze zijn blootgesteld aan chroom-6 moeten dat zelf aantonen en ook bewijzen dat ze daardoor ziek zijn geworden.” Dat is volgens Van de Nadort alleen heel ingewikkeld doordat de registratie van Defensie niet op orde is.

 

‘Situatie nog steeds bedroevend’

“Het is bedroevend dat de situatie anno 2021 ook niet beter is”, zegt Van de Nadort. “De spuitcabines voor de schilders waren slecht en zijn dat nog steeds. Defensie legt te veel nadruk op de inzetbaarheid. De gezondheid van mensen lijkt er gewoon niet toe te doen.”

“De luchtmacht heeft in 2019 spuitcabines gesloten omdat ze niet voldeden aan de eisen, maar er zijn er toen twee opengehouden omdat anders de inzetbaarheid in het gedrang komt. En dat terwijl er al sinds 1986 brieven zijn waarin de arbeidsinspectie zegt dat de cabines niet op orde zijn”, legt Van de Nadort uit.

AD | Massagraven in Kosovo en dezelfde geur rond slachtoffers van vlucht MH17. De gruwelijkheden van toen zijn nooit weggegaan uit het hoofd van veteraan Lars, die met ernstige psychische klachten op straat staat. Hij wil wanhopig graag een huis in Utrecht, het zou zijn redding zijn. ,,Ze doen niets, alsof ik niet besta.”

Door: Marco Gerling

Dagblad van het Noorden | Alma Tieks uit Hoogeveen werd bedreigd, gestalkt en kreeg kokend heet vet over zich heen gegoten tijdens haar werk bij TBS-kliniek Veldzicht in Balkbrug. Ze lijdt aan posttraumatische stress stoornis (PTSS). Het komt door haar werk, zegt zij. Maar justitie, haar oud-werkgever, onderkent dat niet.

Door: Bas van Sluis
,,Medisch ontkennen we de PTSS van mevrouw Tieks niet, maar of wij juridisch als werkgever aansprakelijk zijn, is een heel andere kwestie”, gaf de jurist namens de minister van Justitie en Veiligheid dinsdag aan in de rechtbank van Groningen.

In die rechtbank stond de zaak op de rol tussen Alma Tieks uit Hoogeveen en tbs-kliniek Veldzicht in Balkbrug. Tieks werkt er inmiddels niet meer, maar heeft haar oud-werkgever (feitelijk het ministerie van Justitie en Veiligheid) wel gedaagd. Tieks is gekort op haar salaris vanwege arbeidsongeschiktheid en wil dat rechtgezet hebben.

 

Beroepsincident of niet?

Volgens Tieks is er sprake van een beroepsincident dat ze opliep door haar werk in de tbs-kliniek. ,,Ik wil graag erkenning. Ik heb dingen meegemaakt in de kliniek waardoor ik PTSS heb. Dat is ook officieel gediagnosticeerd.”

Maar het ministerie ziet het causale verband tussen het werk in de tbs-kliniek Veldzicht en de PTSS niet. Volgens het departement is Tieks arbeidsongeschikt geraakt door een auto-ongeluk dat Tieks had in 2013.

Centrum voor Transculturele Psychiatrie Veldzicht in Balkbrug was tot 1 januari 2016 een forensisch psychiatrisch centrum (FPC), oftewel een tbs-kliniek. Tieks werkte daar van 1 februari 1999 tot 1 oktober 2019. Volgens haar werkte ze in een gevaarlijke en risicovolle omgeving.

Volgens jurist Ferre van de Nadort uit Beilen, die Tieks bijstaat, zijn er zo’n 16 incidenten waarbij zijn cliënt betrokken is geweest. ,,Ze is herhaaldelijk met de dood bedreigd. Een van de tbs’ers, een grote man die leek op de acteur uit de Green Mile, stalkte haar en fantaseerde hardop over seks met mijn cliënt. Hij vertelde iedereen hoe hij masturbeerde met haar in zijn hoofd. Deze man heeft meerdere vrouwen verkracht en mishandeld.”

Ook noemde Van de Nadort hoe een cliënt, die zichzelf in brand had gestoken, op Tieks was afgerend en haar vastgreep. ,,Ze heeft een suïcide meegemaakt en is zelf slachtoffer geworden van geweld.” Tieks werd in 2009 door een cliënt, ze werkte op de zedenafdeling van de TBS-kliniek, plotseling overgoten met gloeiend heet bakvet. Tegen finale kwijting kreeg ze 6500 euro. ,,Een schijntje als je bedenkt dat mede door dit incident de PTSS is ontstaan”, zei Van de Nadort.

Maar volgens de jurist van het ministerie was er geen sprake van buitensporige werkomstandigheden. ,,Er werkten heel veel mensen onder dezelfde omstandigheden en die kregen geen PTSS. Er waren ook andere collega’s aanwezig bij de man die zichzelf in brand stak. De ene mens is toch gevoeliger dan de andere.”

 

Lange lijst aan misstanden

Het was ontluisterend om dinsdagochtend te horen in de rechtbank van Groningen wat er allemaal achter de muren van de zedenafdeling van de voormalige TBS-kliniek gebeurde. Twee opgeroepen getuigen – net zoals Tieks ook oud-medewerkers – schetsen een verontrustend beeld van de kliniek. Ze vertelden dat er eigenlijk niks gedaan werd met een lange lijst aan misstanden. Geregeld was er onderbezetting.

Bedreigingen of geweld tegen het personeel was ‘part of the job’. Daar moet je niet over klagen. ,,Dat was wel wat je kreeg te horen”, zei een vrouwelijke collega uit Emmen tegen de rechtbank. ,,Je werd uitgescholden, bedreigd, bespuugd, geslagen en gekrabd.” Volgens hen was er vrijwel om de week wel een incident. En die werden ook nog weggemoffeld onder het mom van ‘het hoort er gewoon bij’. ,,Als je stappen wilde ondernemen, werd je gezien als lastig.”

Het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt dat Tieks, op het bak-vet-incident, nooit een melding heeft gedaan. Zij wees op gesprekken met de vertrouwenspersoon, maar die zijn verwijderd… Dus wat het ministerie betreft kan niet worden bewezen dat die er ook echt zijn geweest.

Sowieso was het meldsysteem voor incidenten allesbehalve onfeilbaar, bleek wel tijdens de zitting. Tot 2012 moesten incidenten gemeld worden bij het secretariaat. ,,Die voerde dat dan in in word of excel”, zei een medewerker van het ministerie tegen de rechter. Meldingen van zelfmoord, geweld en brandstichting zouden allemaal worden geregistreerd. ,,Maar niet wie er bij betrokken zijn geweest”, moest de ambtenaar van justitie erkennen. Van de Nadort: ,,En dus was er geen mogelijkheid om nazorg te bieden.”

Naar het artikel in het Dagblad van het Noorden

Telegraaf – Alma Tieks (50) uit Hoogeveen heeft het posttraumatische stress syndroom (PTSS). Ze werd uitgescholden, bedreigd en overgoten met kokend heet bakvet in de toenmalige tbs-kliniek Veldzicht in Balkbrug. ,,Justitie erkent niet dat de PTSS komt door het werken in de kliniek.” Er komt een nieuwe rechtszaak over.

Het ministerie van Veiligheid en Justitie erkent de oorsprong van hun ex-medewerker stoornis tot op heden niet. Binnenkort zal een rechtszaak dienen, vertelt jurist Ferre van de Nadort uit Beilen. Hij staat Tieks en anderen bij in hun strijd voor erkenning. ,,Als je als ministerie niet erkent dat je door het werk in een tbs-kliniek geen PTSS kan krijgen, dan erken je überhaupt het probleem niet. En dan neem je ook geen goede maatregelen voor je werknemers”, vindt Van de Nadort.

Volgens de jurist zijn de zaken zoals die van Alma Tieks schrijnend. ,,Een van hen heeft zo veel narigheid meegemaakt als werknemer in de tbs-kliniek en vindt dat het leven niet meer genoeg biedt. Dat is zo verdrietig om te horen.”

Lees het hele artikel: https://www.telegraaf.nl/nieuws/118850735/alma-50-werd-in-tbs-kliniek-overgoten-met-bakvet-ruik-de-geur-van-verbrand-vlees-nog

Getraumatiseerde veteranen moeten vaak vele jaren wachten voordat hun schadeclaims zijn afgehandeld door het ministerie van defensie. De Nationale Ombudsman wil nu de onderste steen boven.

De potige Fries in zijn T-shirt met camouflageprint en tatoeages op zijn armen gaat schuil achter een stapel ordners. Hierin heeft Sietse Quarree de correspondentie verzameld die hij de afgelopen vier jaar met de vele zorgverleners van het ministerie van defensie heeft gevoerd over zijn post-traumatische stressstoornis (PTSS).

Quarree (55) ging twee keer op missie, in 2011 naar Afghanistan en in 2015 naar Mali. “In Afghanistan heb ik waarschijnlijk al PTSS opgelopen. Ik was gestationeerd op de luchtmachtbasis in Kandahar, waar ik vooral moest patrouilleren. Het was heftig daar. In de vier maanden dat ik er zat waren er rond de zestig raketaanvallen. Eentje plofte op 150 meter van mij neer.”

“Pas na mijn uitzending naar Mali in 2015 merkte ik dat het mis was”, zegt Quarree, die korporaal der eerste klasse-reservist was bij de luchtmacht en van beroep activiteitenbegeleider. “Ik kon de draad niet meer oppakken en raakte de weg compleet kwijt. Ik kreeg dissociaties, hoorde soms raketten op me afkomen en dook dan weg onder het bed. Mijn vrouw zei: ‘Wat doe jij nou?’”

Haastklus liep mis

Ook beroepsmilitair Mark Huijbregts (40), eerste luitenant bij de landmacht, maakte een traumatische gebeurtenis mee. Eind 2015 tijdens een uitzending naar Noord-Irak werd hij met enkele maten opgepakt door Koerdische strijders, toen ze voor een haastklus even buiten de basis waren. Ze werden onder schot gehouden, weggevoerd en meer dan zes uur gevangengezet. Uiteindelijk liep het goed af, maar de bedreigende gijzelingssituatie veranderde zijn leven ingrijpend.

De ervaring bleek zo traumatisch dat die hem PTSS opleverde, al realiseerde Huijbregts zich dat later pas. “Ik kreeg nachtmerries, ging steeds meer drinken om mezelf te verdoven en heb meer dan een jaar lopen aanklooien. Ik wist niet wat er aan de hand was. Na de missie was er geen leidinggevende die vroeg hoe het met me ging, ook al wisten ze allemaal wat er was gebeurd. Ik voelde me heel erg alleen staan”, vertelt hij. “De arts van Defensie dacht eerst dat ik een burn-out had. Ik ben twee jaar bezig geweest voordat ik de diagnose PTSS kreeg.”

Huijbregts en Quarree maken deel uit van een aanzienlijke groep veteranen die gezondheidsklachten heeft overgehouden aan hun missie. Het ministerie van defensie heeft voor hen een bijzondere zorgplicht die verankerd ligt in de Veteranenwet. Het heeft een uitgebreid zorgnetwerk ingericht, maar met name bij PTSS’ers kan de erkenning voor hun medische toestand en de behandeling vele jaren duren. Als zij eenmaal uitbehandeld zijn en hun zogeheten medische eindtoestand is vastgesteld door een keuringsarts, kan de afhandeling van verzoeken om schadevergoeding of een invaliditeitspensioen vaak opnieuw jaren duren door bureaucratische procedures en juridische strijd.

‘Helemaal op’ na twaalf jaar strijden

De Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen, tevens Veteranenombudsman, begon onlangs een eigen onderzoek naar de lange duur van de behandeling van letselschadeclaims door Defensie. De afgelopen vijf jaar kreeg de ombudsman veel klachten van veteranen over de ellenlange procedures, en na de bekendmaking van het onderzoek meldden zich er nog eens twintig. De veteranen vertelden hem dat ‘van enige zorg of hulp geen sprake is’, maakten melding van ‘tegenwerking door Defensie’ of zeiden ‘na twaalf jaar strijden helemaal op’ te zijn.

“We kregen tegenstrijdige verhalen”, zegt Van Zutphen. “De veteranen zeggen: het duurt veel te lang en Defensie begrijpt ons niet. Defensie zegt soms de indruk te hebben dat de veteranen het onderste uit de kan willen. Bij zo’n opmerking denk ik dan al snel: Dat is ook terecht, want die mensen is iets ernstigs overkomen in dienst van het vaderland, dus die mogen ook het onderste uit de kan.”

Ongeveer 10 procent van de circa 110.000 Nederlandse veteranen geeft aan dat zij psychische klachten hebben gekregen door hun missie, blijkt uit onderzoek van het ministerie van defensie. Zo’n 5 procent heeft PTSS-klachten die deels goed behandelbaar zijn, en ongeveer 1 à 2 procent houdt blijvende klachten. Bij Defensie zijn de afgelopen zes jaar bijna 600 schadeclaims ingediend, waarvan een kleine 160 zijn afgehandeld en er nog 430 in behandeling zijn.

‘Te weinig keuringsartsen’

In een reactie stelt Defensie maar een handjevol klachten van veteranen te hebben gekregen over de trage afhandeling van schadeclaims. “Het beeld is dat Defensie mensen in de kou laat staan, maar dat is niet zo”, aldus een woordvoerder. “Vertragingen komen onder andere vaak doordat keuringsartsen schaars zijn, maar vorig jaar zijn er nieuwe keuringsartsen bijgekomen. Als er vertraging zit bij de afhandeling van de schadeclaims of de keuringen dan moeten we dat oplossen. We zijn dan ook benieuwd naar de aanbevelingen van de ombudsman.”

Voor zijn onderzoek stuurde de ombudsman twee weken geleden een brief met een waslijst aan vragen aan minister van defensie Ank Bijleveld, waar hij voor 18 mei antwoord op wil. Na de zomer volgt dan een ronde tafelgesprek met alle betrokken partijen over oplossingen. Kort daarop komt de ombudsman met zijn eindrapport en aanbevelingen.

Jurist Ferre van de Nadort heeft jarenlange ervaring met letselschadeclaims bij Defensie. Hij staat ruim honderd veteranen met PTSS bij in hun juridische strijd tegen het ministerie, onder wie Huijbregts en Quarree.

“Defensie heeft een heel ingewikkeld bureaucratisch systeem opgetuigd, waarin alles op papier goed geregeld lijkt maar waar in de praktijk veel hindernissen zijn voor deze veteranen”, aldus Van de Nadort. “Het kan jaren duren voordat ze de juiste behandeling krijgen. Maar ook het vaststellen van het dienstverband en de medische eindtoestand neemt  jaren in beslag. Over een medische keuring mag Defensie 180 dagen doen, maar in de praktijk kan dat wel een jaar worden. En dan krijg je een verslag van twintig pagina’s vol met fouten.”

Tijd rekken

Veteranen als Quarree en Huijbregts zeggen dat hun PTSS-klachten zijn verergerd doordat de medische afhandeling van hun zaak al jaren duurt, iets wat ze ook van andere veteranen horen. Veel veteranen met PTSS denken dat het ministerie tijd rekt in de hoop dat hun gezondheid in de loop der jaren door behandelingen verbetert, zodat er minder schadevergoeding of pensioen hoeft te worden uitgekeerd. Maar volgens Van de Nadort gaat het juist vaak slechter met hen vanwege de lange, stroperige procedures.

“Deze jongens zijn uiterst kwetsbaar. Mensen met PTSS hebben geen zelfredzaamheid meer”, zegt Van de Nadort. “Het gaat om rechtszekerheid. Deze zaken moeten sneller afgekaart worden, anders wordt het onmenselijk. Dan blijven deze veteranen veel te lang in onzekerheid over hun toekomst en dat sloopt hen. De manier waarop Defensie nu met hen omgaat vind ik stuitend. Er gaan echt levens naar de knoppen.”

“Ik heb alle behandelingen gehad, maar ik ben er slechter aan toe dan daarvoor”, zegt Huijbregts. “Je zit volle bak met stress door de onzekerheid, omdat het allemaal zo lang duurt en ik een gezin heb te onderhouden.” Hij zit thuis vaak boven in z’n eentje op een kamer, omdat hij beneden bij zijn vrouw en kinderen te veel prikkels krijgt. “Mijn huwelijk is een paar keer bijna geëindigd in een scheiding. Mijn vrouw is ook al eens een paar maanden met de kinderen het huis uit gegaan. Bij haar was er meer begrip geweest als het bij Defensie sneller was gegaan.”

Huijbregts is arbeidsongeschikt verklaard, maar zijn medische eindtoestand is nog niet vastgesteld. Hij belt regelmatig met Defensie over de voortgang, maar krijgt meestal nul op het rekest. “Je moet zelf overal achteraan. Als je dan belt waarom het zo bizar lang duurt, hoor je vaak: Jouw zaak ligt op de stapel, je moet geduld hebben.”

Hij heeft inmiddels een aanvraag ingediend voor een hulphond. “Die voelt aan wanneer bij mij de spanning oploopt en haalt me hopelijk uit deze nachtmerrie. Ik wil alleen maar rust, mijn leven weer oppakken en er zijn voor mijn gezin.”

Ruzie om niks

Bij Sietse Quarree is de medische eindtoestand inmiddels wel vastgesteld, zodat hij nu een claim kan indienen. Door zijn PTSS kreeg hij last van woedeaanvallen en zocht regelmatig ruzie buiten de deur, vaak om niets. “Ik had een verrekt kort lontje”, zegt hij met een schuldbewuste blik richting zijn vrouw Ellen.

Het hele gezin is erdoor ontwricht, vertelt zij. “Sietse is net een kookwekker. Het ene moment is hij in een goede bui, maar dat kan door de kleinste dingen omslaan en dan wil je niet weten wat hij me allemaal toewenst. Het is moeilijk leven met hem. Hij heeft totaal geen zelfreflectie meer.” Quarree knikt: “Het is heftig voor iedereen om me heen. Ik heb nu medicatie, daarmee kan ik me wat beter staande houden.”

Er wordt heel snel gegrepen naar regels, wetten en juristen, zegt Veteranenombudsman Van Zutphen. Hij denkt dat Defensie de veteranen met PTSS met meer vertrouwen en minder wantrouwen tegemoet zou moeten treden.

“Mijn pleidooi straks aan de ronde tafel zal zeker ook zijn: we moeten hele goede procedures hebben als we gaan juridiseren. Op het departement zou de mentaliteit moeten zijn dat men deze veteranen ruimhartig, vlot en met begrip ondersteunt. Eerst samen de oplossing creëren en als dat echt niet lukt dan hebben we wetboeken, rechters en juristen, maar laten we het alsjeblieft niet zover laten komen.”

Lees ook:

Unifil-veteranen keren terug naar Libanon: ‘We waren veel te jong’

Het is dit jaar veertig jaar geleden dat de eerste Nederlandse militairen naar Zuid-Libanon gingen voor de Unifil-vredesmissie, die voor velen levensbepalend is geweest. Veteranen reizen terug naar de dorpjes en bases in Libanon uit nieuwsgierigheid en om van onverwerkte trauma’s af te komen.

Ik wilde niet meer alleen met mijn vader zijn

Trauma’s waar veteranen na hun uitzending naar conflictgebieden nog mee worstelen, komen ter sprake op Veteranendag. De problemen waar familieleden mee te maken krijgen, blijven vaak onbelicht. Kinderen van veteranen zoeken steun bij elkaar. ‘We proberen het doorgeven van trauma’s naar een volgende generatie te stoppen.’

Weten wat onze specialisten in uw zaak kunnen betekenen?

Leg uw zaak aan ons voor en wij vertellen u wat wij voor u kunnen doen. Het eerste consult is gratis en vrijblijvend, zo weet u waar u aan toe bent en zit u nergens aan vast!

Neem contact op met 020-496 9735

Haarlem en Utrecht zetten veteraan met PTSS in de kou

De verantwoordelijkheid voor de huisvesting van veteranen ligt in veel gevallen bij gemeenten. Dat gaat in de veel gevallen niet goed. Men is onvoldoende doordrongen van de verplichting en van de prob...
19 maart 2021

Traumatisch ten onder in de Defensie-bureaucratie

TROUW, door: Gert Jan Rohmensen Getraumatiseerde veteranen moeten vaak vele jaren wachten voordat hun schadeclaims zijn afgehandeld door het ministerie van defensie. De Nationale Ombudsman wi...
6 mei 2020

 

1 2 3 … 9