De gezondheidsrisico’s van werken met burnpits werden in 2008 al in kaart gebracht in een rapport van het ministerie van Defensie. Hoewel de gevaren duidelijk omschreven staan, werd nog jaren met deze burnpits gewerkt.

Vele honderden militairen hebben gezondheidsklachten opgelopen toen zij op uitzending waren in onder andere Afghanistan. Daar kwam men in aanraking met de rook van een burnpit, een afvalverbrandingsput. Uit een rapport uit 2008, in handen van EenVandaag, blijkt dat de risico’s toen al bekend waren.

Deken van rook

In het tot nu toe geheime document is te lezen wat de gevaren zijn van deze grote hopen smeulend afval. “De combinatie van fijnstof en daar aangebonden PAK’s en zware metalen leveren een belangrijk gezondheidsrisico op. De blootstelling aan deze emissie vindt dagelijks plaats, waarbij er ‘s avonds vaak een deken van rook over het kamp ligt. Dit wordt door het personeel als hinderlijk ervaren waarbij zelfs de ventilatie in de slaapcontainers wordt uitgeschakeld.”

De militairen die klachten hebben opgelopen zijn op missie geweest in Afghanistan, Irak en voormalig Joegoslavië. Omdat afval binnen de hekken van het kamp verwerkt moest worden en speciale ovens daarvoor niet altijd beschikbaar waren, werd het vaak in een grote kuil in brand gestoken, een zogenaamde burnpit. Het rapport uit 2008 heeft de afvalstroom binnen Kamp Holland in Afghanistan onderzocht.

Ruim 700 meldingen bij meldpunt

Tijdens dit onderzoek is een aantal risico’s in kaart gebracht. “Belangrijke conclusie uit diverse rapportages en uitgevoerde documentstudie is dat de emissie die vrijkomt bij verbranding bestaat uit grote hoeveelheden stofdeeltjes die schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu.” Maar ondanks deze conclusie zijn militairen nog jaren blootgesteld aan de rook die vrijkomt bij de burnpit.

Jurist Ferre van de Nadort staat militairen bij die gezondheidsklachten hebben na dit soort militaire missies. Inmiddels staat de teller op ruim 700 meldingen bij het, door hem opgerichte, meldpunt. “Dit rapport is vertrouwelijk, met als doel om dit kennelijk binnen de organisatie te houden. In dit rapport staat heel erg duidelijk hoe gevaarlijk de burnpits waren”, vertelt de jurist.

Defensie was zich zelf ook bewust van de gevaren

De opstellers van dit rapport, Defensie zelf, schrijft ook dat er politieke risico’s kleven aan deze manier van afvalverwerking. Zo is te lezen dat de openbaring waarin de afvalwerking zich afspeelt, in het zicht van bezoekers en pers, een ‘aanmerkelijk risico’ opleveren, waarbij er duidelijke nadelige gevolgen kunnen ontstaan voor de ‘operationele taakstelling en de beeldvorming van de Defensie organisatie’.

Van de Nadort vindt dat het ministerie van Defensie deze documenten al lang met de Tweede Kamer had moeten delen. “Het is duidelijk een heel alarmerend document. Wat men lijkt te doen is dat informatie die niet goed uitkomt geheim wordt gehouden.”

‘We zijn niet geïnformeerd’

D66-Kamerlid Salima Belhaj zegt dat ze de minister van Defensie gaat bevragen. “Ik wil weten of zij zelf wist over dit plan van aanpak. Het blijkt een rapport uit 2008 te zijn en dat vind ik bijzonder, omdat wij tot op heden niet zijn geïnformeerd. De gezondheidsrisico’s staan in hele heldere taal geformuleerd en dan denk ik wel: als je het al in 2008 wist, waarom is er tot op heden niks gebeurd om te voorkomen dat mensen mogelijkerwijs ziek worden?”

“Het is een beetje akelig om te zeggen, maar soms heb ik het gevoel dat we een debat voeren in de Tweede Kamer en dat mensen denken: ‘als ik niet alles zeg, zal het meevallen’. Maar bij deze nogmaals: het niet vertellen over wat er allemaal ligt en wat je allemaal wist is vele malen erger.”