Defensie wist in 2008 al van grote gezondheidsrisico’s burnpits voor militairen, maar bleef ermee doorgaan

Bron: EenVandaag

De gezondheidsrisico’s van werken met burnpits werden in 2008 al in kaart gebracht in een rapport van het ministerie van Defensie. Hoewel de gevaren duidelijk omschreven staan, werd nog jaren met deze burnpits gewerkt.

Vele honderden militairen hebben gezondheidsklachten opgelopen toen zij op uitzending waren in onder andere Afghanistan. Daar kwam men in aanraking met de rook van een burnpit, een afvalverbrandingsput. Uit een rapport uit 2008, in handen van EenVandaag, blijkt dat de risico’s toen al bekend waren.

Deken van rook

In het tot nu toe geheime document is te lezen wat de gevaren zijn van deze grote hopen smeulend afval. “De combinatie van fijnstof en daar aangebonden PAK’s en zware metalen leveren een belangrijk gezondheidsrisico op. De blootstelling aan deze emissie vindt dagelijks plaats, waarbij er ‘s avonds vaak een deken van rook over het kamp ligt. Dit wordt door het personeel als hinderlijk ervaren waarbij zelfs de ventilatie in de slaapcontainers wordt uitgeschakeld.”

De militairen die klachten hebben opgelopen zijn op missie geweest in Afghanistan, Irak en voormalig Joegoslavië. Omdat afval binnen de hekken van het kamp verwerkt moest worden en speciale ovens daarvoor niet altijd beschikbaar waren, werd het vaak in een grote kuil in brand gestoken, een zogenaamde burnpit. Het rapport uit 2008 heeft de afvalstroom binnen Kamp Holland in Afghanistan onderzocht.

 

Ruim 700 meldingen bij meldpunt

Tijdens dit onderzoek is een aantal risico’s in kaart gebracht. “Belangrijke conclusie uit diverse rapportages en uitgevoerde documentstudie is dat de emissie die vrijkomt bij verbranding bestaat uit grote hoeveelheden stofdeeltjes die schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu.” Maar ondanks deze conclusie zijn militairen nog jaren blootgesteld aan de rook die vrijkomt bij de burnpit.

Jurist Ferre van de Nadort staat militairen bij die gezondheidsklachten hebben na dit soort militaire missies. Inmiddels staat de teller op ruim 700 meldingen bij het, door hem opgerichte, meldpunt. “Dit rapport is vertrouwelijk, met als doel om dit kennelijk binnen de organisatie te houden. In dit rapport staat heel erg duidelijk hoe gevaarlijk de burnpits waren”, vertelt de jurist.

Rapport

De gezondheidsrisico’s van werken met burnpits werden al in 2008 al in kaart gebracht in een rapport van het ministerie van Defensie.

Defensie was zich zelf ook bewust van de gevaren

De opstellers van dit rapport, Defensie zelf, schrijft ook dat er politieke risico’s kleven aan deze manier van afvalverwerking. Zo is te lezen dat de openbaring waarin de afvalwerking zich afspeelt, in het zicht van bezoekers en pers, een ‘aanmerkelijk risico’ opleveren, waarbij er duidelijke nadelige gevolgen kunnen ontstaan voor de ‘operationele taakstelling en de beeldvorming van de Defensie organisatie’.

Van de Nadort vindt dat het ministerie van Defensie deze documenten al lang met de Tweede Kamer had moeten delen. “Het is duidelijk een heel alarmerend document. Wat men lijkt te doen is dat informatie die niet goed uitkomt geheim wordt gehouden.”

‘We zijn niet geïnformeerd’

D66-Kamerlid Salima Belhaj zegt dat ze de minister van Defensie gaat bevragen. “Ik wil weten of zij zelf wist over dit plan van aanpak. Het blijkt een rapport uit 2008 te zijn en dat vind ik bijzonder, omdat wij tot op heden niet zijn geïnformeerd. De gezondheidsrisico’s staan in hele heldere taal geformuleerd en dan denk ik wel: als je het al in 2008 wist, waarom is er tot op heden niks gebeurd om te voorkomen dat mensen mogelijkerwijs ziek worden?”

“Het is een beetje akelig om te zeggen, maar soms heb ik het gevoel dat we een debat voeren in de Tweede Kamer en dat mensen denken: ‘als ik niet alles zeg, zal het meevallen’. Maar bij deze nogmaals: het niet vertellen over wat er allemaal ligt en wat je allemaal wist is vele malen erger.”

Defensie wist het, de Kamer niet: onderzoek naar burnpits lag jarenlang op de plank

Eenvandaag |Onderzoeksorganisatie TNO kreeg in 2012 de opdracht van het Ministerie van Defensie om de gevaren van burnpits te onderzoeken. De resultaten van dat onderzoek zijn alleen nooit openbaar gemaakt.

Het rapport van TNO dateert van maart 2013, maar is tot nu toe niet actief naar buiten gebracht door het Ministerie van Defensie. Volgens toxicoloog Martin van den Berg, die op verzoek van EenVandaag het rapport bekeek, is de uitkomst duidelijk: “Er is een verhoogd risico voor mensen die in aanraking zijn gekomen met burnpits op een missie.”

Burnpits

Tijdens missies wordt al het afval verbrand in kuilen, omdat het te gevaarlijk is om het daar achter te laten. Het onderzoeksinstituut heeft een burnpit gesimuleerd en daar onder andere plastic afval, verfblikken en isolatiemateriaal in verbrand.

“Je ziet bij de verbranding stoffen ontstaan die slecht zijn voor je gezondheid, zoals PAX en chloor in hoge concentraties. TNO heeft ook onderzoek gedaan met longcellen en dan zie je ook dat daar schade ontstaat. Je kan dus concluderen dat deze stoffen ervoor zorgen dat de kans groot is dat je problemen krijgt met je longen”, zegt Van den Berg.

Gezondheidsklachten

Ferre van de Nadort is jurist en staat honderden militairen bij die klachten hebben nadat ze in aanraking kwamen met die zogenaamde burnpits. Veel van zijn clienten hebben longziektes, maar ook andere gezondheidsklachten zoals hartproblemen. Hij deed eerder een WOB-verzoek bij Defensie waarbij hij alle documenten over burnpits opvroeg, maar daar zat dit onderzoek niet bij.

“Het verbaast me dat dit onderzoek nu nog boven water komt. Zaken weglaten of niet volledige rapporten verstrekken, dat vind ik toch een vorm van achterhouden. En ik denk dat je daar niet goed aan doet.”

Onderzoek

Tweede Kamerlid Isabelle Diks van GroenLinks had dit rapport graag ontvangen, ook omdat er voortdurend over de gezondheid van militairen is gesproken. “Wat mij eigenlijk verbaast in deze zaak is dat de minister bij het eerste gesprek in de Tweede Kamer over de burnpits heeft aangegeven dat ze onderzoek gaat doen. Een beetje met de bijklank alsof zij niet wist dat het onderzoek van TNO dus al zeven jaar op de plank ligt.”

LEES OOK

Diks gaat de minister om opheldering vragen. “Waar ik Defensie op aanspreek, is dat op het moment dat informatie vrijkomt, dat beter inzicht geeft in welke positie wij onze militairen brengen, dan moet die informatie gewoon meteen gedeeld worden en niet jarenlang op de plank blijven liggen. Het gaat om de gezondheid van onze medewerkers.”

Ander doel

Defensie laat weten dat de zorg voor het personeel hoog in het vaandel staat. “Als mensen ziek zijn, is dat altijd erg, ongeacht de vraag waar het door komt. We trekken ons het lot aan van onze mensen of ze nu actief dienen of veteraan zijn.” Volgens Defensie was het doel van het TNO-onderzoek niet om de gevolgen van de burnpits voor de gezondheid van de medewerkers te onderzoeken.

“Het onderzoek is verricht om te bekijken hoe het beste de uitstoot van een burnpit kan worden gemeten. Het TNO-rapport is wel opgenomen in het literatuuroverzicht van het Coördinatiecentrum Expertise Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (CEAG) dat in april 2019 is aangeboden aan de Kamer, met name omdat het inzicht geeft in de samenstelling van verbrandingscomponenten bij vuilverbranding.”

Nieuw onderzoek naar gezondheidsklachten militairen door burnpits

Het ministerie van Defensie laat het RIVM onderzoek doen naar mogelijke gezondheidsklachten door burnpits. Een groeiend aantal militairen – uitgezonden naar Afghanistan, Irak en voormalig Joegoslavië – zegt ziek te zijn door de vuilverbrandingen.

Minister Bijleveld wil meer duidelijkheid over de mogelijke relatie tussen gezondheidsklachten van veteranen en de uitstoot van burnpits. “Het gaat om mensen die bij ons gewerkt hebben of nog steeds bij ons werken. Wij zijn verantwoordelijk voor hun gezondheid en moeten dat serieus nemen. Wat we kunnen doen, doen we eraan,” zegt ze.

 

327 meldingen

Tijdens militaire missies werd in het kamp afval met benzine en kerosine verbrand in de open lucht. Het ging onder meer om huishoudelijk afval, medicijnresten en banden. In de rook van die zogenoemde burnpits kunnen giftige stoffen hebben gezeten. Onder uitgezonden militairen ontstond onrust nadat collega’s gezondheidsklachten hadden gemeld die verband zouden houden met burnpits.

Begin februari opende minister Bijleveld een meldpunt. Daar zijn inmiddels 327 meldingen binnengekomen. Een deel van die mensen maakt zich zorgen en een deel denkt daadwerkelijk ziek te zijn geworden van burnpits. Klachten die worden genoemd zijn onder meer oogklachten, astma, COPD, maar ook een herseninfarct of lymfeklierkanker.

 

Dertigers

Jurist Ferre van de Nadort maakt zich al langer sterk voor veteranen die tijdens een militaire missie zijn blootgesteld aan giftige stoffen. Hij startte al eerder een meldpunt burnpits. Daar kwamen al 586 meldingen binnen, waaronder 272 van mensen met ernstige klachten. “Het gaat vooral om longklachten en om hart- en vaatziekten”, vertelt Van de Nadort. “Wat me opvalt zijn de geboortedata, veelal na 1980. We hebben het dus echt over dertigers.”

Van de Nadort is bang dat de uiteindelijke onderzoeksvraag van het RIVM te beperkt wordt. “Als het alleen over de rook van de burnpits gaat, weet ik het antwoord al: we kunnen niet alle klachten toeschrijven aan de burnpits.”

 

Niet eerste onderzoek

Minister Bijleveld zegt dat ze breder wil kijken dan alleen de rook van burnpits. “Bij de analyse willen we ook andere dingen bekijken die de luchtkwaliteit en misschien ook de longfuctie van mensen beïnvloeden.”

Het is niet voor het eerst dat militairen en ex-militairen zich zorgen maken over hun gezondheid en een verband leggen met hun werkzaamheden voor Defensie. Het ministerie liet het RIVM eerder al onderzoek doen naar de kankerverwekkende reinigingsmiddelen PX-10 en de giftige chroom-6-verf.

 

Jurist Ferre van de Nadort is kritisch op het voornemen om onderzoek te laten doen door het RIVM.