Van verslaggever Joost Lammers

Rik is medewerker van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK), maar merkte dat er vanaf 2016 ook bijzondere aandacht voor hem ontstond vanuit de Universiteit van Leiden en Rijkswaterstaat. Die instanties zetten grote druk op het waterschap, zodat HHNK zou optreden tegen Rik om een privé-website te sluiten, waarop hij de vervuiling van het oppervlaktewater door bestrijdingsmiddelen laat zien.

Lees ook: Universiteit Leiden ‘dwingt’ Hoogheemraadschap op te treden tegen werknemer

Die nadrukkelijke bemoeienis blijkt uit documenten in het bezit van NH Nieuws. Rik weigert zijn site op zwart te zitten. Het conflict loopt steeds hoger op en begin dit jaar is de waterdeskundige zelfs met bijzonder verlof gestuurd. Volgens het waterschap als gevolg van een arbeidsconflict, maar volgens Rik omdat hij zijn website niet offline zet.

Hij ontdekte bij toeval dat er verschillen zaten in de berekeningen die Nederland hanteert om de normen te handhaven en de uitkomsten van de berekeningen als de Europese norm wordt gehanteerd. Die laatste cijfers vallen lager uit en de verschillen laat hij sinds 2016 zien op de website Pestinfo. Die gegevens wijken af van de cijfers die in de officiële database worden gepresenteerd: de Bestrijdingsmiddelenatlas. De Universiteit van Leiden is verantwoordelijk voor dit officiële kanaal en doet dat in opdracht van onder meer Rijkswaterstaat.

Ministers reageren
De affaire waarover steeds meer naar buiten komt, was enkele weken geleden aanleiding voor Tweede Kamerleden van D66 en VVD om om opheldering te vragen aan minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) en Kasja Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Die antwoorden zijn nu binnen en het kort gezegd komt het er op neer dat de ministers niet van plan zijn om dingen anders te gaan doen. Van Nieuwenhuizen schrijft: “Ik zie geen reden om de toetsing van waterkwaliteit aan te passen.” Ze erkent wel dat er twee meetmethoden zijn, maar dat die niet voor verwarring zorgen.

Lees ook: Kamerleden vragen ministers om opheldering over affaire rondom waterschap

De stelling van de Universiteit van Leiden richting het waterschap dat Rik hun auteursrecht zou hebben geschonden, wordt wel weersproken. Volgens Ollongren bevordert ‘het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de beschikbaarstelling van zoveel mogelijk overheidsgegevens voor hergebruik door derden door deze als open data beschikbaar te stellen’. Rik had dan ook alle recht volgens de ministers om deze data te gebruiken.

Geen antwoord op rol Rijkswaterstaat
In de antwoorden gaan de ministers niet in op de positie en rol van Rijkswaterstaat (onderdeel van het ministerie van I&W) en de Universiteit van Leiden bij het onder druk zetten van Rik om zijn website met openbare data op zwart te zetten. Een verklaring en verantwoording voor het handelen van de eigen ambtenaren blijft daardoor afwezig.

Het enige wat er gezegd wordt is dat er volgens Van Nieuwenhuizen ‘geen sprake is van de bescherming van monopoliepositie van de Universiteit van Leiden omdat […] metingen van gewasbeschermingsmiddelen altijd door iedereen vrij gebruikt kunnen worden’.

Die indruk wordt overigens wel sterk gewekt in de gesprekken die Rik voert met zijn werkgever en de correspondentie tussen HHNK en de Universiteit van Leiden. In een mail van 30 januari 2017 schrijft het Hoogheemraadschap bijvoorbeeld: “Wij herkennen het belang en de positionering van de Bestrijdingsmiddelenatlas en ook wij vinden het onwenselijk dat er binnen de sector een tweede kanaal bestaat met onduidelijkheden als mogelijk gevolg.”

Geen gesprek
D66-Kamerlid Matthijs Sienot wilde nog van de minister weten of ze bereid is ‘in gesprek te gaan met Universiteit Leiden en eventueel
milieudeskundige Rik, zodat zijn website in de lucht gehouden kan worden?’. Daarop antwoordt de minister: “Ik ga niet over het wel of niet in de lucht houden van de betreffende website. Daarom acht ik een gesprek niet nodig.”

Lees ook: Medewerker waterschap onder zware druk gezet om eigen website op zwart te zetten

Rik zit ondertussen nog steeds thuis. Het Hoogheemraadschap heeft het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING) opdracht gegeven om de affaire te onderzoeken. Wanneer dat onderzoek is afgerond, is onbekend.