Affaire waterschap: ‘Universiteit Leiden probeert monopolie te beschermen’

In de media, Klokkenluider , ,

NH Nieuws | HEERHUGOWAARD – De Universiteit van Leiden wilde de eigen positie beschermen door een privéwebsite te laten sluiten. Dat denkt Arjan El Fassed van de Open State Foundation. Hij reageert op de commotie die ontstaan is rondom Rik, een medewerker van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Van verslaggever Joost Lammers

De Open State Foundation organiseerde de wedstrijd die Rik in november 2016 won. Arjan El Fassed, oud-Kamerlid voor GroenLinks, was erbij toen Rik de prijs kreeg voor zijn app en website waarmee hij data over bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater toegankelijk voor het grotere publiek maakte. “Hij was zeer vereerd en had het niet verwacht. Hij was blij verrast en de terechte winnaar voor iedereen in de zaal.”Vlak daarna ontstond commotie. De druk komt in dit geval van verschillende kanten, zo blijkt uit het onderzoek van NH Nieuws en NRC. Het gaat om Rijkswaterstaat, zijn werkgever Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, maar vooral het Centrum Milieuwetenschappen (CML) van de Universiteit van Leiden.

Lees ook: Medewerker waterschap onder zware druk gezet om eigen website op zwart te zetten

Het CML presenteert sinds 2013 de gegevens van de bestrijdingsmiddelen in ‘de bestrijdingsmiddelenatlas’ en verdient daar geld aan. Een hoogleraar schreef een furieuze mail aan de dijkgraaf van het Hoogheemraadschap waarin hij eist dat de website op zwart zou worden gezet en de prijs zelfs zou worden teruggegeven.

Angst
El Fassed is niet verrast. Hij kan niet ingaan op het arbeidsconflict, maar wel op de discussie rondom het sluiten van de website. Hij ziet wel vaker dat er gedonder van komt als er openbare data wordt ontsloten. “Dat het schuurt, komt me wel bekend voor. Het is de angst dat ze liever niet hebben dat mensen over hun schouders meekijken.”

Als voorbeelden noemt hij gegevens over het openbaar vervoer, stageplaatsen in het onderwijs en de Kamer van Koophandel. Dat het ook anders kan bewijzen volgens El Fassed het KNMI en het RIVM. “Die delen hun gegevens met iedereen.”

Lees ook: Waterschappen en ministerie reageren op affaire: ‘Geen aanleiding om toetsing aan te passen’

Hij denkt ook dat CML in dit geval het eigen belang probeert te beschermen. “Daarmee worden ze eigenlijk een soort monopolist over publieke informatie.” Dat is volgens hem niet vol te houden. Rik doet volgens hem dan ook niets fout door de data openbaar op zijn website te zetten. “Wettelijk gezien zijn er heel veel regels en het belang van open data staat zelfs in het regeerakkoord. Ik zie niet in waarom het niet zou kunnen.”

Lees het artikel en bekijk het interview op NH Nieuws

Medewerker waterschap onder zware druk gezet om eigen website op zwart te zetten

FN, In de media, Klokkenluider , , , ,

HEERHUGOWAARD – Een medewerker van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier is ongewild middelpunt geworden van een strijd om gegevens over vervuiling van het oppervlaktewater in Nederland. Daarbij is een sleutelrol weggelegd voor de Universiteit Leiden, die commerciële belangen heeft in het presenteren en uitventen van deze publieke gegevens.

Van verslaggever Joost Lammers

Dat blijkt uit gezamenlijk onderzoek van NH Nieuws en NRC.

Het gaat om Rik. Hij is milieukundige en computerhobbyist en werkt al 27 jaar voor Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Hij bouwt in 2016 in zijn privétijd een app en de website Pestinfo.nl. Daarop staan kaarten van de concentraties van bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater in heel Nederland. Hij wint daar zelfs een wedstrijd mee die door het ministerie van Infrastructuur en Milieu is uitgeschreven. Vooral voor agrariërs zijn deze gegevens van levensbelang.

Lees ook: Waterschap kopieerde mailbox van medewerker die misstand aankaartte

Bij het ontwikkelen van de website ontdekt hij dat er verschillen zitten in de rekenmethode die in Nederland wordt gehanteerd en vanuit Europa wordt voorgeschreven. Hij maakt de verschillen inzichtelijk via zijn website. Daaruit blijkt dat op meerdere locaties de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen volgens zijn rekenmethode lager uitvalt. Dat is van belang voor de boeren die zich aan bepaalde normen moeten houden en de gegevens worden gebruikt bij de keuze of bestrijdingsmiddelen mogen worden gebruikt. Hij kaart de verschillen aan bij betrokken partijen en zijn werkgever.

Maar in plaats van dat er een discussie ontstaat over hoe de verschillen verklaard kunnen worden, wordt er enorme druk uitgeoefend om zijn website offline te halen. “Mijn cliënt begrijpt nog steeds niet waarom. Niemand heeft hem ook gezegd dat zijn berekeningen niet kloppen”, zegt raadsman Ferre van de Nadort.

Teruggeven prijs
De druk komt van verschillende kanten, zo blijkt uit het onderzoek van NH Nieuws en NRC. Het gaat om Rijkswaterstaat, zijn werkgever Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, maar vooral het Centrum Milieuwetenschappen (CML) van de Universiteit van Leiden. Het CML presenteert sinds 2013 de gegevens van de bestrijdingsmiddelen in ‘de bestrijdingsmiddelenatlas’ en verdient daar geld aan.

Lees ook: Geschorste medewerker waterschap ontdekte afwijkingen in gegevens bestrijdingsmiddelen

De metingen waarvan ze gebruik maken, worden onder meer gedaan door de waterschappen en beschouwd als open data die toegankelijk horen te zijn voor iedereen. Maar voor het CML zijn de data meer dan dat, blijkt uit de furieuze mail die de Leidse hoogleraar Milieubiologie Peter van Bodegom op 22 december 2016 stuurt aan Luc Kohsiek, de dijkgraaf van het Hoogheemraadschap. Hij eist letterlijk dat het waterschap ervoor zorgt dat de website offline wordt gehaald en de prijs wordt teruggegeven.

Geschorst
Vanaf dat moment wordt alles anders. Na de boze mail van de Leidse hoogleraar krijgt de man opeens een slechte beoordeling en moet hij aan zijn sociale competenties gaan werken. Maar in gesprekken daarover komt ‘de kwestie met zijn website’ terug. Als hij die nou op zwart zou zetten, dan viel er ook wel wat te regelen met zijn beoordeling. Ook komt hij erachter dat zijn werkgever in zijn mailbox kijkt en deze heeft gekopieerd.

Lees ook: Medewerker meldt misstand en wordt geschorst door waterschap

De apotheose komt op 5 januari van dit jaar, als hij samen met zijn raadsman Van de Nadort, een ‘melding vermoeden misstand’ doet bij het Hoogheemraadschap. Daarin beschrijft hij de ‘oneigenlijke druk’, het ‘schaduwen’ van zijn mailverkeer en de ‘oneigenlijke gronden’ waarmee de Universiteit Leiden probeerde haar ‘(markt)positie in de sector veilig te stellen’ door te eisen dat hij zijn ‘privé-website pestinfo.nl’ uit de lucht haalt. Drie dagen later wordt de medewerker geschorst.

Onderzoek ingesteld
Het Hoogheemraadschap laat weten dat er inderdaad een arbeidsconflict is. Woordvoerder Marko Cortel: “Dat ligt eigenlijk aan een uit de hand gelopen beoordelingsgesprek. We hebben begrepen dat de medewerker het gevoel heeft dat hij onder druk is gezet. Daar kan ik nu niks over zeggen. Daar laten we een onafhankelijk bureau onderzoek naar doen.”

Dat gaat om het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING). De Universiteit van Leiden laat weten niet inhoudelijk te willen reageren en het te zien als ‘een conflict tussen werknemer en werkgever’. Voor uitgebreide en meer reacties lees hier.

De schorsing van Rik is inmiddels omgezet in bijzonder verlof. Van zijn prijs heeft hij weinig plezier gehad. Hij wil zelf buiten beeld blijven. Van de Nadort zegt daarom namens hem: “Het is wrang dat het zo gelopen is.”

Heeft u tips, mail dan naar Joost.Lammers@nhnieuws.nl.

Lees het artikel op NHNieuws

Waterschappen en ministerie reageren op affaire: ‘Geen aanleiding om toetsing aan te passen’

In de media, Klokkenluider , , ,

HEERHUGOWAARD – De waterschappen, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de Universiteit van Leiden (CML) reageren op publicaties over een medewerker van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier die onder zware druk is gezet om een privé website te sluiten. NH Nieuws en NRC berichten hierover na gezamenlijk onderzoek.

Van verslaggever Joost Lammers

Het is onrustig in de wereld van de waterdata sinds NH Nieuws half januari voor het eerst berichtte over de kwestie van Rik. De medewerker van het Hoogheemraadschap ontdekte per toeval dat er verschillen zitten in de rekenmethode die in Nederland wordt gehanteerd en de methode die vanuit Europa wordt voorgeschreven.

Hij is vervolgens onder zware druk gezet om de website met die gegevens op zwart te zetten. Naar aanleiding daarvan heeft onder meer LTO, de organisatie van de boeren, vragen gesteld. Voor hen zijn de gegevens over bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater cruciaal.

Lees ook: Medewerker waterschap onder zware druk gezet om eigen website op zwart te zetten

De Unie van Waterschappen, waar ook de Noord-Hollandse waterschappen Amstel Gooi en Vecht, Rijnland en het Hoogheemraadschap Holland Noorderkwartier onder vallen, hebben de boeren laten weten dat de Leidse manier van het meten van concentraties gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater ‘in orde is’ en dat er ‘geen aanleiding is om de toetsing aan te passen’. De reactie aan NH Nieuws heeft een vergelijkbare strekking. Bevestigd wordt dat in Europa volgens een andere methode cijfers worden gerapporteerd dan in Nederlands beleid worden gebruikt.

Geen standpunt
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (voorheen Infrastructuur en Milieu) antwoordt op vragen over de verschillen die Rik heeft ontdekt in dezelfde bewoordingen.

Als het gaat om de druk die van het ministerie is uitgeoefend om de website te sluiten zegt een woordvoerder: “CML (Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden) heeft IenW eind 2016 geïnformeerd over het feit dat de heer [red, achternaam Rik] monitoringsgegevens van gewasbeschermingsmiddelen op een andere wijze presenteert en interpreteert dan CML. Het ministerie heeft daarop geen standpunt ingenomen.”

Uit documenten in het bezit van NH Nieuws en NRC komt een ander beeld naar voren. Daaruit blijkt dat Rijkswaterstaat, onderdeel van het ministerie, wel degelijk haar irritatie over de website van Rik en uitlatingen daarop heeft uitgesproken. Dat gebeurde onder meer een dag voordat de Leidse hoogleraar Milieubiologie Peter van Bodegom op 22 december 2016 op hoge poten eiste dat de site werd gesloten en hij zijn prijs zou inleveren.

Wat betreft open data zegt het ministerie: “Er is een beleid bij de Rijksoverheid over het beschikbaar stellen van open data. Data die met publieke middelen verzameld zijn, moeten zoveel mogelijk ook voor het publiek beschikbaar zijn, bij het ministerie van IenW gaat het hier onder meer over milieudata, zoals bijvoorbeeld via de Atlas voor de leefomgeving.”

Onafhankelijk onderzoek
Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier laat weten dat het Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING) inmiddels de opdracht heeft gekregen een onderzoek te starten naar de melding van misstand die door Rik begin januari is gedaan.

Woordvoerder Marko Cortel: “De medewerker is geschorst als gevolg van een arbeidsconflict. Dat ligt eigenlijk in een uit de hand gelopen beoordelingsgesprek.” Over de druk die op Rik is gezet zowel intern als extern zegt hij: “We hebben begrepen dat de medewerker het gevoel heeft dat hij onder druk is gezet. Daar kan ik nu niks over zeggen. Daar laten we nu juist BING onderzoek naar doen. De collega, eventueel andere partijen en ook het Hoogheemraadschap zullen onderwerp van onderzoek zijn.” Het Hoogheemraadschap heeft de schorsing van Rik inmiddels wel omgezet in bijzonder verlof. Hoelang het onderzoek zal duren is onduidelijk.

Geen reactie Leiden
De Universiteit van Leiden wil niet inhoudelijk reageren op de boze mail van de hoogleraar aan het Hoogheemraadschap. De universiteit ziet het als een conflict tussen werknemer en werkgever.