Drentse jurist laakt gezondheidszorg voor militairen: ‘Onderzoeken keuringsartsen allerbelabberdst’
Militair artsen spelen veel te vaak een dubieuze rol bij ontslagzaken in de krijgsmacht, stelt de Drentse jurist Ferre van de Nadort.
Bron: Dagblad van het Noorden; door Bart Olmer
Op zijn bureau ligt een formeel klaagschrift, gericht aan het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg, tegen een keuringsarts – een ex-luitenant-vlieger – die alle PTSS-klachten van een Afghanistanveteraan van tafel heeft geveegd. Die PTSS-klachten zouden niets te maken hebben met zijn uitzending naar Afghanistan, aldus zijn oordeel. En dat heeft zeer grote consequenties, want daardoor komt er geen invaliditeitsuitkering voor de zieke ex-militair. Zo lopen er vele klaagschriften van hem.
Volgens de jurist zijn de onderzoeken van de keuringsarts zó allerbelabberdst dat alleen nog klachten bij het tuchtcollege passend zijn. „Een arts rapporteerde bijvoorbeeld dat een cliënt slechts een enkele keer onder mortiervuur had gelegen in Afghanistan, terwijl dat in werkelijkheid maar liefst 52 keer was. Twee-en-vijf-tig keer. Besef je wel wat zoiets doet met een mens?”
Van dit soort tuchtklachten gaan er veel meer komen, bezweert de jurist, die online een meldpunt heeft opricht over de militaire gezondheidszorg, vergelijkbaar met het ‘Meldpunt Burnpits’ dat hij vorig jaar oprichtte. Dat meldpunt bracht de Defensieminister zelfs even aan het wankelen, toen honderden (ex-)militairen zich meldden met gezondheidsklachten die zij toeschrijven aan fijnstof en de schadelijke rook van de brandende afvalhopen in missiegebieden.
Inzetbaarheid
Beroepsmilitairen hebben weinig te kiezen als het om gezondheidszorg gaat: die zijn aangewezen op militair artsen én hun voorgeschreven behandeling. Tenzij het een ingreep betreft, die mag eventueel geweigerd worden. Maar ‘shoppen’, in de gezondheidszorg, nee, onmogelijk.
„Je bent dus afhankelijk van de militair arts”, zegt de jurist, die door alle dossiers cynisch is geworden over militair artsen: „Die vinden het belangrijk of je inzetbaar bent voor Defensie. De individuele gezondheid staat niet altijd centraal. De missie moet slagen. De gezondheidszorg is gecentreerd rond de vraag of iemand inzetbaar is.”
De individuele gezondheid staat niet altijd centraal
„Besef je dat goed voordat je in dienst gaat, want je bent de controle over je lijf kwijt. Je verkoopt je lichaam aan Defensie. Dat is prima, zolang je redelijk wordt gecompenseerd bij invaliditeit, als je kwalitatief hoogwaardige gezondheidszorg krijgt en Defensie ook eerlijk is over de risico’s die je loopt. Maar in werkelijkheid ben je overgeleverd aan militaire artsen, die een monopoliepositie hebben als het gaat om het vaststellen van aansprakelijkheid van Defensie. Als je wat overkomt, kun je doodvallen. Het is een belabberd medisch stelsel. Militairen die ik ken zijn bang voor de militaire arts, die bepaalt alles zodra je ziek bent.”
Hij kent zoveel militairen die gebukt gaan onder PTSS maar géén adequate behandeling krijgen. Hij grossiert in zulke dossiers. Zoals militairen, weggepest na medische klachten, die zo in de war raakten maar geen behandeling kregen, dat ze agressief werden. „Dat had voorkomen kunnen worden als er medisch adequaat was gehandeld, maar doordat zij jarenlang niet de juiste zorg kregen, gleden zij af.”
Negen jaar wachten
Neem de officier, die negen keer op uitzending ging, maar nu opgesloten zit voor een intensieve behandeling voor zijn PTSS en zijn agressiviteit. Of de reservisten die na uitzendingen Afghanistan en Mali psychische klachten kregen. „Niet vreemd, toch, als je na een explosie een kindervoetje in een schoen moet opruimen? Een van mijn veteranen is doorgedraaid, en is gaan zwaaien met een mes, toen zijn behandeling ineens werd gecanceld. Daar had hij drie jaar op gewacht. Toen is-ie doorgeslagen en afgevoerd door de Marechaussee.”
Lang niet iedereen die traumabehandeling nodig heeft, krijgt die ook, zegt Van de Nadort: „Gisteren bezocht ik Dutchbatters die na bijna 25 jaar behandeling ineens een streep kregen door hun behandelsessies. Ze hadden volgens de keuringsarts ineens geen PTSS meer, toen ze Defensie om een uitkering vroegen. Een andere ex-militair moest negen jaar wachten op behandeling.”
„Bij Afghanistanveteranen zie je vaak hetzelfde beeld: PTSS mét fysieke klachten. Maar ja, het lijkt niet erg sexy als je als militair arts problemen creëert voor Defensie. Die artsen zijn officieren en draaien mee in hetzelfde circuitje als de commandant, ze drinken bier met hem, feesten met hem, delen dezelfde officiersmess.”
„Waarom hebben de militair artsen in Afghanistan geen stroom alarmerende rapporten geschreven over de gezondheidsklachten over burnpits? Het is daar een gekkenhuis geweest op Kandahar met militairen die artsen bezochten met longklachten en bloedneuzen!”
Het lijkt niet erg sexy als je als militair arts problemen creëert voor Defensie
„Geen van de artsen trok aan de bel over de arbeidsomstandigheden. Besef goed dat die artsen niet alleen ‘huisarts’ zijn, maar ook bedrijfsarts, verzekeringsarts en GGD-arts. Een arts heeft constant contact met de commandant over de inzetbaarheid van de manschappen. Daarom moet dat stelsel eens flink onder de loep worden genomen.”
Structurele keuze
„Nee, de positie van militair artsen is geen weeffoutje. Het is een structurele keuze: bij Defensie staat je gezondheid niet alleen centraal. Het gaat ook om inzetbaarheid. Daarom kan er ook nooit een vertrouwensrelatie zijn met een militair arts. Je kunt niet open en eerlijk zijn tegen een militair arts, want het heeft onmiddellijk consequenties voor je functie. Ik ken militairen die daarom militaire artsen vrezen.”
„Je wilt toch eerlijk zijn tegenover je arts, zonder te hoeven vrezen voor ontslag of zelfs strafontslag, of dienstongeschikt te worden verklaard. Dan is het einde oefening, dan kun je je koffers pakken en naar huis. Daarom werkt dit systeem niet. Heel veel militairen lopen met PTSS rond, maar willen zich niet laten behandelen, uit vrees dat ze dan hun baan verliezen. Ik hoor zo vaak: ‘Ik laat me niet behandelen, anders word ik afgekeurd en verlies ik mijn baan’. Met als consequentie dat er mensen met wapens rondlopen, op zware voertuigen rijden, die PTSS hebben.”
De Drentse jurist laat het niet bij signaleren alleen. Dit wordt zijn nieuwe onderzoek: de rol van de militair arts. „Dus starten we klachtprocedures bij tuchtcolleges, zaken bij rechtbanken, we willen het systeem veranderen. Het is écht een onderbelicht aspect dat je als militair voor je fysieke en psychische gezondheid afhankelijk bent van het militaire systeem. Dat moet veranderen.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data42152502-700026.jpg)
