Een onderzoek door particuliere recherchebureaus kan zeer ingrijpend zijn en verstrekkende gevolgen hebben. Het kan u uw baan of carrière kosten, maar het kan er ook toe leiden dat uw eer en goede naam wordt aangetast. Het kan ook uw persoon en persoonlijkheid aantasten en u kunt aanzienlijke (im)materiele schade lijden. Zelfs wanneer een onderzoek door een particulier recherchebureau achteraf onzorgvuldig blijkt te zijn geweest, zal het beeld dat met het onderzoek over u is gecreëerd nauwelijks meer uitwisbaar zijn.

Het werk van particuliere recherchebureaus is daarom aan strikte regels gebonden. Volgens die regels moet een particulier onderzoeksbureau over een vergunning beschikken en moet een particulier onderzoeker een legitimatiebewijs tonen. Ook moeten de onderzoeksmethoden aansluiten bij en in verhouding staan tot de verdenking. Die regels lijken voor zich te spreken, maar die regels worden lang niet altijd geëerbiedigd. Particuliere recherchebureaus hebben een winstoogmerk en vanuit dat winstoogmerk is het erg verleidelijk om te doen wat een opdrachtgever wenst. Verder nemen rechters in de praktijk ook onrechtmatig verkregen bewijs mee in hun beoordeling. Dat komt omdat de rechter aan zogenaamde ‘materiële waarheidsvinding’. Ook als een particulier recherchebureau bewijs tegen de regels in heeft verkregen, kan dit dus worden gebruikt. Het is dus raadzaam om u goed bij te laten staan wanneer u bent onderzocht of wordt onderzocht.

Persoonlijke levenssfeer

U heeft recht op eerbiediging en bescherming van uw persoonlijke levenssfeer. Dit recht is een mensenrecht (grondrecht) en is verankerd in artikel 8 van het Europese verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en in artikel 10 van de Grondwet (Gw). De werkzaamheden van recherchebureaus staan op gespannen voet met deze grondrechten. Sterker nog: in de meeste gevallen wordt de persoonlijke levenssfeer van de onderzochte personen niet geëerbiedigd. Daarom was er een wet nodig om een uitzondering te maken op de in de Grondwet vastgelegde recht op eerbiediging en bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Die uitzondering is geboden in de Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus (WPBR). Bij de totstandkoming van deze wet is de noodzaak tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ook ingezien en is benadrukt, dat er regels worden gesteld om de persoonlijke levenssfeer – gelet op het overduidelijke risico op de schending daarvan – te waarborgen. Daarom is aan de toenmalige Minister van Justitie (thans de Minister van Veiligheid en Justitie) de bevoegdheid en de verplichting opgelegd op toezicht te houden en te handhaven.

Er is een uitzondering gemaakt voor de werkzaamheden van particuliere recherchebureaus, om het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer onder omstandigheden te schenden. Aan deze uitzondering is de voorwaarde verbonden dat de Minister van Veiligheid en Justitie toezicht houdt en handhaaft. Dit toezicht en handhaving is niet vrijblijvend. Het is een verplichting.